Czy wiesz że… – Jak rozpoznać AI?

2025-06-11

–

polszewski

–

Lata dwudzieste dwudziestego pierwszego wieku bez wątpienia zostaną zapamiętane jako czas rozkwitu technologii AI (ang. „artificial intelligence”). Sztuczna inteligencja szturmem podbiła uwagę większości społeczeństwa i nawet osoby pozornie niezainteresowane tematem odczuwają jej wpływ. Rozwój tej technologii znacząco ułatwił realizację wielu zadań, czy umożliwił ich pełną automatyzację. Niektórzy eksperci nawet określają ten fenomen mianem „czwartej rewolucji przemysłowej”, wynosząc AI do ragi najistotniejszych wynalazków, w gronie których znajdują się silnik parowy, elektryczność czy tranzystor.

Najważniejsze wynalazki kolejnych rewolucji przemysłowych; od lewej: maszyna parowa, generator elektryczny, tranzystor

Niestety, jak w przypadku wielu innych wynalazków, olbrzymie możliwości sztucznej inteligencji wiążą się również z licznymi zagrożeniami. Od generowania zdjęć i wideo przedstawiających prawdziwe osoby w sytuacjach, które nie miały miejsca, przez próby narzucania ideologii, manipulując faktami i przekłamując rzeczywistość, aż po naruszanie praw autorskich, wykorzystując pracę innych do uczenia się algorytmów, bez zgody ani żadnej formy kompensaty. Złośliwe wykorzystanie AI może przynieść wiele szkód, przez co fakt, że technologia ta jest dostępna dla każdego, a próg wejścia niewielki – tym bardziej niepokoi.

Przykładowe obrazy wygenerowane przez sztuczną inteligencję, które mogą rozprzestrzeniać nieprawidłowe informacje (tzw. „fake newsy”)

Jak w przypadku wszystkich zagrożeń, w tym przypadku również warto jest być jego świadomym oraz znać sposoby ochrony przed nim. W świecie, gdzie treści generowane przez AI stają się coraz powszechniejsze, kluczowym jest rzetelne sprawdzanie informacji oraz ich źródeł. Bezkrytyczne podejście do wszystkiego, co zobaczymy lub przeczytamy, sprawia, że stajemy się podatni na dezinformację. Nie znaczy to jednak, że wszystkie fałszywe informacje są rozpowszechniane celowo. Obecnie modele językowe mają skłonność do „halucynowania” (ang. „hallucination”), czyli generowania fałszywych informacji, które wydają się prawdziwe. Jest to szczególnie częste w przypadku odnośników do nieistniejących stron internetowych lub przypisów powołujących się na zmyślone artykuły i prace badawcze.

Przykład halucynacji AI: czat bot po zapytaniu o streszczenie artykułu z nieistniejącej strony, ale z linkiem zawierającym zrozumiałe słowa kluczowe, nie miał problemu zmyślić zawartość artykułu

Generowanie obrazów i filmów jest równie proste, co w przypadku tekstów. Nie dziwi zatem fakt, że i tutaj możemy natrafić na dezinformację. O ile generowanie obrazów przez AI z pozoru nie wydaje się złe (co więcej, niejako demonopolizuje sztukę, która do niedawna zarezerwowana była wyłącznie dla artystów), niestety pewne jednostki wykorzystują tę możliwość do siania niepokoju i polaryzacji. Inna wada AI generatywnego, o której mówi się rzadziej, a więc nie każda osoba zdaje sobie z tego sprawę: technologia ta jest szkodliwa dla środowiska. Komputery przetwarzające informacje przy generowania informacji zużywają mnóstwo energii, która w wielu miejscach pochodzi ze spalania paliw kopalnych. Ponadto, do chłodzenia sprzętu wykorzystuje kurczące się zasoby wody.

Przykład obrazu dłoni wygenerowany przez sztuczną inteligencję

Mimo iż obecne rozwiązania AI są naprawdę godne podziwu, to drobne niedoskonałości mogą ujawnić ich pochodzenie. Zniekształcona anatomia (głównie dłonie, włosy, tekstura ubrań i zęby), zbyt gładkie i idealne powierzchnie oraz nierealistyczne cienie i odbicia światła to główne wskaźniki tego, że mamy do czynienia z wygenerowanym medium. Aby sprawdzić, czy pozornie idealne filmy zostały wygenerowane przez AI, można wykorzystać bardziej zawansowane narzędzia badające to, czy oddychanie (będące powodem subtelnej ekspansji klatki piersiowej) oraz bicie serca (powodujące niemal niezauważalne zmiany koloru skóry) są naturalnymi procesami, czy też zostały sztucznie wytworzone.

Pomimo sprzeciwu osób, które zauważają zły wpływ AI na ekologię oraz jej kontrowersje etyczne, scenariusz, w którym wracamy do czasów sprzed rozwoju tej technologii nie wydaje się możliwy. Sztuczna inteligencja niejako stała się już normą, tak jak niegdyś telefony komórkowe. Jednakże nie powinniśmy się obawiać tej wciąż nowej technologii. Zamiast tego, należałoby poprawnie ją zaadaptować, aby zamiast szkodzić – przede wszystkim nam pomagała, a to za sprawą zwiększenia świadomości społecznej, regulacji prawnych oraz usprawnienia na tle ekologicznym.

Autor: Paweł Olszewski

Dla tych, którzy chcą wiedzieć więcej: